1 – Kişinin ölüm esnasında şehadet kelimesi getirmesi
“ … Muaz r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki : Her kimin son sözü la ilahe illallah olursa cennete girer.”
Bu hadisi Hakim ve başkaları hasen bir sened ile rivayet etmişlerdir.
“ … Muaz r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki : Ölürken Allah’tan başka hiçbir ilah olmadığına ve benim Allah’ın Rasûlü olduğuma şehadet eden herbir kimse bunu yakîn ile inanan bir kalb ile söylemiş ise mutlaka Allah o kimseyi bağışlar. “
Hadisi İbn Mace, Ahmed ve başkaları rivayet etmiş olup, İbn Hibban sahih olduğunu belirtmiştir… Ayrıca el – Albani : Silsiletu’l-Ahadiysi’s-Sahiha : 2278 da.
“ … Talha b. Ubeydullah r.a’dan dedi ki : Ömer, Talha b. Ubeydullah’ın ağır hasta olduğunu gördü. Ona : Ey filanın babası ne oldu sana ? Galiba senin amcanın hanımı sana kötülük yaptı ey filanın babası dedi. Talha hayır dedi [ ve Ebu Bekir’den övgü ile sözetti ]. Ancak ben Rasûlullah s.a.v’den bir hadis dinledim. Ona bu hadis hakkında o ölene kadar soru sormamı engelleyen tek husus buna güç yetirebileceğim – bir gün gelir sorabileceğim – düşüncesi idi. Ben onu şöyle buyururken dinlemiştim : Şüphesiz ki ben bir söz biliyorum ki ölümü sırasında bir kul onu söyleyecek olursa, mutlaka onun sebebiyle rengi parıldar ve Allah onun sıkıntısını açar. – Talha b. Ubeydullah – dedi ki : Bunun üzerine Ömer şöyle dedi : Ben onun hangi söz olduğunu biliyorum. Talha hangisidir ? diye sordu. Ömer dedi ki : Sen ölüm esnasında amcasına söylemesini emrettiği la ilahe illallah kelimesinden daha büyük bir söz biliyor musun ? Talha : Doğru söyledin odur. Allah’a yemin ederim odur dedi.”
Hadisi İmam Ahmed : 1384 – İbn Hibban – Hakim : I, 350-351 de rivayet etmiş olup, Buhari ve Müslim’in şartına göre sahihtir, demektedir. Zehebi de bu hususta ona muvafakat etmiştir.
2 – Kişinin ölürken alnının terlemesi
« … Bureyde b. el-Hasib r.a şöyle demiştir : Horosan’da bulunduğu sırada hasta olan bir kardeşinin ziyaretine gitti. Ölmek üzere olduğunu gördü. Alnının da terlemekte olduğunu gördü. Bunun üzerine şöyle dedi : Allahu ekber ! Ben Rasûlullah s.a.v’i şöyle buyururken dinledim : Mü’minin ölümü alın teri ile olur.”
Hadisi Ahmed (V, 357, 360)’da rivayet etmiş olup ifadeler ona aittir. Nesai (I, 259), Tirmizi (II, 128) -hasen olduğunu belirterek-; İbn Mace (I, 443-444), İbn Hibban (730), Hakim (I, 361), Tayalisi (808) ve el-Hilye adlı eserinde Ebu Nuaym (IX, 223) rivayet etmiş olup, Hakim de şöyle demiştir: Hadis Müslim’in şartına göre sahihtir. Zehebi de bu hususta ona muvafakat etmiştir.
3 – Cuma’nın gecesi ya da gündüzünde vefat etmek.
« … Peygamber s.a.v şöyle buyurmuştur : Cuma gündüz ya da cuma gece ölen her bir müslümanı muhakkak yüce Allah kabir fitnesinden – azabından – korur.”
Ahmed (6582, 6646), el-Fesevi, el-Marife (II, 520)’de Abdullah b. Amr’dan iki rivayet yoluyla, Tirmizi iki rivayet yolundan birisinde rivayet etmişlerdir. Hadisin Enes’den, Cabir b. Abdullah’tan ve başkalarından gelen başka şahidleri de vardır. O halde bu hadis rivayet yollarının toplamı ile hasen ya da sahihtir….Tuhfetu’l-Ahvezi ile el-Mişkat :1367
4 – Savaş meydanında şehid düşmek.
Şehidin Allah nezdinde altı tane özelliği vardır : Kanının ilk damlası ile birlikte ona mağfiret olunur. Cennetteki yerini görür, kabir azabından korunur, en büyük korkudan yana emin olur. Ona iman süsü giydirilir, huru’l-ıyn ile evlendirilir ve akrabalarından yetmiş kişi hakkında şefaatçi yapılır.”
Yüce Allah şöyle buyurmaktadır :Allah yolunda öldürülenleri sakın ölüler sanma. Bilakis onlar Rableri katında diridirler, rızıklanırlar. Allah’ın lütfundan ken-dilerine verdiği ile hepsi de sevinç içindedirler ve arkalarından henüz kendilerine katılamayanlara : ‘Onlar için hiçbir korku yoktur, onlar üzülecek de değillerdir’ diye müjdelemek isterler. Onlar Allah’tan bir nimet, bir lütuf ve Allah’ın mü’minlerin ecrini boşa çıkarmayacağı müjdesini de vermek isterler.”
Al-i İmran : 169 -171
“ … Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurur : “ Borç hariç Allah şehidin her günahını bağışlar.”
MÜSLİM : 6.C.1886.N
“ … Resulullah s.a.v bir başka rivayette ise, ” Allah yolunda öldürülmek borç hariç her şeye keffâret olur “ buyurur.
MÜSLİM : 6.C.1886 / 120.N
“ …. Bir adam ey Allah’ın Rasûlü dedi. Mü’minler ne diye – şehid müstesna – kabirlerinde fitneye maruz kalırlar. Peygamber şöyle buyurdu : Onun – yani şehidin – başı üzerinde kılıçların parıltısı ona fitne olarak yeter.”
Hadisi Nesai (I, 289) ve ondan el-Kasım es-Serakusti, Garibu’l-Hadis (II, 165/1)’de rivayet etmiş olup, senedi de sahihtir. El –Albani : K.cenaiz
5 – Şehidliği arzu eden, yatağında da ölse şehid’tir
Bu hususta bilinmesi gereken diğer bir güzellik de : Kalbinden ihlas ile şehid olmayı arzu eden bir kimsenin savaş alanında şehid düşmesi nasib olmasa dahi şehid sayılır. Bunun delili ise :
“ … Ebu Hureyre r.a dan. Peygamber s.a.v’in şu buyruğudur : Her kim samimi olarak Allah’tan şehadeti dileyecek olursa, yatağı üzerinde ölse dahi Allah onu şehidler mertebesine ulaştırır.”
Müslim : VI, 49 ve Beyhaki : IX, 169
6 – Taun’dan ve karın hastalığından ölen de şehid’tir
“ … Ebu Hureyre r.a dan. Peygamber s.a.v’in şu buyruğudur : Sizler kendi aranızda kimi şehid sayıyorsunuz. Ashab: Ey Allah’ın Rasûlü ! Allah yolunda öldürülen kimse şehiddir dediler. Peygamber şöyle buyurdu : Şüphesiz o zaman ümmetimin şehidleri az olur. Ashab : Peki onlar kimlerdir ? Ey Allah’ın Rasûlü deyince, şu cevabı verdi : Allah yolunda öldürülen kimse şehiddir. Allah yolunda iken ölen kimse de şehiddir. Taundan ölen kimse şehiddir. Karın hastalıklarından ölen şehiddir. Suda boğularak ölen şehiddir.”
Müslim : VI, 51 – Ahmed : 2 / 522 – Hakim : 2 / 159 rivayet edilmiştir.
“ … Siyrin’in kızı Hafsa r.anha dan şöyle dediği rivayet edilmiştir : Enes b. Malik bana dedi ki : Yahya b. Ebi Amra hangi sebebten öldü. Ben : Taun ile dedim. Bunun üzerine şöyle dedi : Rasûlullah s.a.v buyurdu ki : Taun her müslüman için bir şehadettir. “
Buhari : X, 156-157 – Tayalisi : 2113 – Ahmed : 3 / 150, 220
7 – Boğularak ya da yıkıntı altında kalarak ölen şehid’tir
“ … Ebu Hureyre r.a dan. Peygamber s.a.v şöyle buyurdu : Şehidler beş’tir. Taun ile ölen, karın hastalığı dolayısıyla ölen, suda boğularak ölen, yıkıntı sahibi – yani yıkık altında kalarak ölen – ve Allah yolunda şehid düşen.”
Buhari : VI, 33-34), Müslim (VI, 51), Tirmizi (II, 159), Ahmed (II, 325 ve 533
“ … Ubade b. es-Samit den.Rasûlullah s.a.v Abdullah b. Revaha’yı ziyaret etti. Yatağında ona yer açınca Peygamber şöyle buyurdu : Sen ümmetimin şehidlerinin kim olduğunu biliyor musun ? Hazır bulunanlar : Müslümanın öldürülmesi bir şehadettir dedi. Peygamber s.a.v şöyle buyurdu : Şüphesiz o takdirde ümmetimin şehidleri pek az olur. Müslümanın öldürülmesi bir şehadettir. Taun bir şehadettir. Cenini karnında iken, cenini sebebiyle kadının ölmesi bir şehadettir. [ Çocuğu annesini göbek bağı ile cennete doğru çekecektir. ] “
Ahmed : IV, 201, V, 323 – Darimi : II, 208 – Tayalisi : 582 – Müsned : IV, 315 – 317, 328 – İbn Asakir, Tarih : VIII, 436 / 2
8 – Yanarak ve zatu’l-cenb diye bilinen hastalıktan ölen şehid’tir
“ … Cabir b. Atik r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdu ki : Şehidler Allah yolunda öldürülmenin dışında yedi kişidirler : Taun ile ölen şehiddir. Suda boğularak ölen şehiddir. Zatu’l-cenb hastalığı ile ölen şehiddir. Karın hastalığı sebebi ile ölen şehiddir. Yangında ölen şehiddir. Yıkıntı altında kalarak ölen şehiddir. Karnındaki cenin sebebi ile ölen kadın da şehiddir.”
Malik (I, 232-233), Ebu Davud (II, 26), Nesai (I, 261), İbn Mace (II, 185-186), İbn Hibban, Sahih (1616-Mevarid), Hakim (I, 352), Ahmed (V, 446
9 – Verem hastalığından ölen şehid’tir
“ … Selman r.a dan. Peygamber s.a.v şöyle buyurmuştur : Allah yolunda ölmek bir şehadettir. Lohusa – iken ölmek – bir şehadettir. Yangın – ile ölmek – bir şehadettir. Suda boğularak ölmek bir şehadettir. Verem hastalığı sonucu ölmek bir şehadettir. Karın hastalığı sonucu ölmek bir şehadettir.”
Mecmau’z-Zevaid (II, 317) ile (V, 301
10 – Malı gasbedilirken onu savunma yolunda ölen şehid’tir
“ … Abdullah b. Amr’dan.Resulullah s.a.v buyurdu ki : Malı uğrunda öldürülen – bir rivayette : haksız yere malı alınmak istenip de çarpışan ve öldürülen – kimse şehiddir.”
Buhari (V, 93), Müslim (I, 87), Ebu Davud (II, 285), Nesai (II, 173), Tirmizi (II, 315) İbn Mace (II, 123), Ahmed (6816, 6823 ve 6829
“ … Ebu Hureyre r.a’dan dedi ki : Bir adam Rasûlullah s.a.v’in yanına gelerek şöyle dedi : Ey Allah’ın Rasûlü ! Ne dersin? Bir adam gelip malımı almak istese ne yapayım. Peygamber s.a.v : Malını ona verme, diye buyurdu. Adam : Ya benimle döğüşecek olursa ne dersin. Peygamber : Sen de onunla döğüş, diye buyurdu. Adam : Peki ya beni öldürürse görüşün nedir ? Peygamber : Sen bir şehid’sin, diye buyurdu. Adam : Peki ya ben onu öldürürsem ne dersin deyince, Peygambe : O cehennemdedir, diye buyurdu.”
Müslim (I, 87), Nesai (II, 173), Ahmed (I, 339, 360
“ … Muharik r.a’dan şöyle dedi : Bir adam Peygamber s.a.v’e gelerek şöyle dedi : Bir adam gelip benim malımı almak isterse ne yapayım. Peygamber : O kimseye Allah’ı hatırlat, diye buyurdu. Adam : Şâyet Allah’ı hatırlamaz – vazgeçmez – se ne yapayım. Peygamber : Çevrende bulunan müslümanlardan ona karşı sana yardım etmelerini iste, diye buyurdu. Adam : Şâyet etrafımda müslümanlardan hiçbir kimse yoksa. Peygamber : Bu sefer ona karşı yönetim sorumlularının yardımını iste, diye buyurdu. Adam : Eğer devlet sorumluları benden uzakta bulunursa [ ve benim üzerime gelmekte elini çabuk tutarsa ] ne yapayım diye sordu. Peygamber şöyle buyurdu : Sen ahiret şehidlerinden olasıya kadar malın uğrunda çarpış ya da malını koru.”
Nesai : Ahmed : V, 294 – 295
“ … Said b. Zeyd’den. Resulullah s.a.v buyurdular ki : Her kim malı uğrunda öldürülürse o kimse şehiddir. Her kim aile halkı uğrunda öldürülürse, o kimse şehiddir. Her kim dini uğrunda öldürülürse o kimse şehiddir. Her kim kanı uğrunda öldürülürse o kimse şehiddir. “
Ebu Davud : 2 / 275 – Nesai : Tirmizi : 2 / 316 – Ahmed : 1652 – 1653
11 – Allah yolunda murabıt iken – yani nöbet beklerken – ölen şehid’tir
“ … Selman el – Farisi r.a dan. Resulullah s.a.v buyurduki : Bir gün ve bir gece ribat yapmak – İslam devletinin sınır koruyuculuğunu yapmak – bir ay oruç tutup, namaz kılan kimsenin amelinden hayırlıdır. Eğer bu kişi ölürse yaptığı ameli ona yazılmaya devam edilir, rızkı verilir ve o çok fitneci – şeytanın fitnesinden – emin olur.”
Müslim : VI, 51 – Nesai : 2 / 63 – Tirmizi : 3 / 18 – Hakim : 2 / 80 – Ahmed : V / 440 – 441
“ … Fedale b. Ubeyd’den. Resulullah s.a.v buyurduki : Her ölenin ameli – ölümü neticesinde – mühürlenir. Ancak Allah yolunda ribat yaparken ölen kimse müstesna. Buna ameli kıyamet gününe kadar arttırılır durulur ve kabir fitnesinden yana emin olur.”
Ebu Davud : 1 / 391 – Tirmizi : 3 / 2 – Hakim : 2 / 144 – Ahmed : VI / 20
Tacuddin el Bayburdi