Ramazan Ayı Hakkında Sahih Olmadığı Halde Sahih Zannedilen Hadisler 1. Rivayet

Ramazan Ayının Başı Rahmet, Ortası Mağfiret Sonu İse Ateşten Kurtuluştur

Rivayetin Tahric Ve Tahkiki

Ukeyli bu rivayeti Duafa 172 de, İbn Ady 1/165 de, Hatib / Mevdıh 2/77 de, Deylemi 1 /1 /10/11 de, İbn Asakir 8/506/1 de, Selam ibn Sevar o da Mesleme ibn Salat’dan o da Zuhri’den o da İbn Seleme’den o da Ebu Hureyre’den dedi ki: “….” Diyerek nakletmiştir.
Ukeyli “Zuhri hadisinin aslı yoktur” demiştir.
İbn Adiyy dedi ki: “Selam (İbn Süleyman ibn Sevar) benim yanımda munkerul hadistir ve Mesleme maruf değildir.” Ve Zehebi’de böyle demiştir.
Ebu Hatim ise Mesleme hakkında : “Metrukul hadis” demiştir.1 Demiştir.
Ayrıca İbn Huzeyme 1887 de tahric etmiştir. Senedinde Ali İbn Yezid vardır. İbn Sa’d onun için “onda zayıflık vardır” demiştir.
İmam Ahmed ise “Kavi değildir” demiştir.
İbn Main “Zayıf” demiştir.
İbn Ebi Heyseme “Her şeyde zayıftır” demiştir.
İbn Huzeyme “Hıfzının zayıflığı sebebiyle onunla ihticac etmedim” demiştir.
İbn Ebi Hatim babasından (İlelu’l Hadis 1/349) naklederek “Hadisun Munkerun” demiştir.
1 Şeyh Elbani / Daifa 1569 da rivayetin münker olduğunu beyan etmiştir.
3

Ramazan Ayı Hakkında Sahih Olmadığı Halde Sahih Zannedilen Hadisler 2. Rivayet

Oruç Tutun Sıhhatli Olun

صوموا تصحوا

Rivayetin Tahric Ve Tahkiki

Taberani / Evsat 2/225 1/8477, Ebu Nuaym / Tıbb’da Muhammed ibn Süleyman ibn Ebi Davud tariki ile tahric etmişlerdir. Bize Zuheyr ibn Muhammed o da Suheyl ibn Ebi Salih’den o da babasından o da Ebu Hureyre’den “…” diyerek nakletmiştir.
Taberani dedi ki: “Zühri’den hariç bu lafızla rivayet edilmemiştir.”
Hafız İraki İhya’nın tahricinde bu senedin zayıf olduğuna hükmetmiştir.
Sagani farklı bir lafızla nakledilen rivayeti zikrettikten sonra Nehşel Dahhak’dan o da İbn Abbas’dan “…”diyerek nakletti. Nehşel metruktur. Dehhak ise İbn Abbas’dan işitmemiştir.
Şeyh Elbani bu kavilleri naklettikten sonra Daifa 253 de hadisin zayıf olduğuna hükmetmiştir.

Ramazan Ayı Hakkında Sahih Olmadığı Halde Sahih Zannedilen Hadisler 3. Rivayet

Kullar, Ramazan Ayının İhtiva Ettiği Şeyleri Bilselerdi Bütün Senenin Ramazan Olmasını Temenni Ederlerdi

Rivayetin Türkçe Tercümesi

İbn Mes’ud (r.a) Ramazan ayının başlarında Rasulullah (s.a.v)’ı şöyle derken işittim demiştir.

Kullar, Ramazan ayının ihtiva ettiği şeyleri bilselerdi bütün senenin ramazan olmasını temenni ederlerdi.

Huzaa’lı bir adam dedi ki “O zaman bize o ayda ne olduğu anlat”.

Rasulullah (s.a.v) dedi ki: “Cennet yıl boyunca ramazan için süslenir. Ramazan’ın ilk günü olunca Arşın altından güzel bir rüzgar eser ve ağaçların yaprakları bir birine değmek sureti ile ses çıkartırlar. Cennet hurileri bu duruma bakarak şöyle derler : “Ya Rab! Bu ay bizlere öyle eşler ver ki biz onların gözlerini aydınlatıp mutlu edelim, onlarda bizim gözlerimizi aydınlatsınlar ve bizleri mutlu etsinler.” Ramazan’ı oruçlu geçiren kimseye mutlaka, Yüce Allah’ın Kur’an da överek anlattığı “Çadırlar içerisinde ceylan gözlüler vardır” 2 ayetindeki gibi, içleri boş büyük incirlerden yapılmış çadırlardaki eşlerle evlendirilirler. Bu hurilerin üzerlerinde her biri değişik renklerde ve bir birine benzeyen yetmiş çeşit elbise vardır. Bu elbiseler yetmiş değişik güzel koku veriler ve bunların da hiç biri bir diğerine benzemez. Her kadının, büyük beyaz incilerle süslenmiş, kırmızı yakuttan yetmiş tane sergisi vardır. Bunların üzerlerinde de yine yetmiş tane taht vardır. Her bir kadının ihtiyaçlarını görüp hizmet etmek üzere yetmiş bin nedimesi ve yine yetmiş bin erkek hizmetlisi vardır. Bunların her birinin ellerinde altlarında yemek kabı vardı ki, bu kabın içindeki yemekten alınan her lokmanın değişik tadı vardır. Onun kocasına da bunun aynısından kırmızı yakutla süslenmiş, altında iki çiti bulunan kırmızı yakuttan sergisi üzerindeyken verilir. Bu yapmış olduğu güzellikler bir tarafa, Ramazanda sadece her gün oruç tutana verilecek olandır”

2 Rahman 72

Rivayetin Tahric Ve Tahkiki

Şeyh Elbani (rhm) bu rivayeti Daif Tergib ve Terhib’de tahric etmiş ve uydurma olduğunu söylemiştir. Elbani (rhm) bu rivayeti İbn Huzeyme’nin Sahihinde tahric ettiğini ve İbn Huzeyme’nin bu rivayette Cerir İbn Eyyub olduğu için takallub (değişiklik, gariplik) olduğunu söylediğini zikretmiştir. Ayrıca yine Elbani, İbn Hacer’in Cerir ibn Eyyub el-Beceli için zayıf dediğini ve bunu Tergib’de zikrettiğini söylemiştir.3

Rivayetin Sıhhati Hakkında Şeyh Mukbil (Rhm)’in Hükmü

3 Daif Terhib ve Tergib / Bab – et-Tergib fi Sıyami Ramadan – n.596

“Bu rivayet uydurmadır. İbn Huzeyme sahihinde tahric etmiştir ancak ileride geleceği gibi ravilerden birinin durumunu beğenmediği için kesin olarak sahih dememiştir. İbn Ebi Dunya “Ramazan Ayının Fazileti” isimli kitabının 24. Sayfasında yakın lafızlar ile, Cerir ibn Eyyub el-Beceliy’den o da Şa’bi tariki ile rivayet etmiştir. Ve Cerir hadisleri terk edilen birisidir. Bunun için İbn Huzeyme hadisi rivayet ettikten sonra şöyle demiştir : “Bu hadis sahih olsa bile Cerir ibn Eyyub el-Beceli sebebi ile bir gariplik vardır”

Buhari onun hakkında “Hadisleri munkerdir” demiştir.4
Ebu Nuaym ve Veki’ “Cerir hadis uydururdu” demişlerdir.
Yahya (İbn Ma’in) “O hiçbir şey değildir”(İbn Ma’in bunu cerhin şiddeti için kullanır – Talaatu’t Tenkil s.55 e bakabilirsiniz) demiştir.
Yine Buhari ve Ebu Zur’a “Hadisleri munkerdir” demişlerdir.
Nesei ve Dare Kutni ise “Metruk (terk edilmiş)” demişlerdir.5

4 Buhari / Duafa s.38 – ed-Duafau’l Kebir / Ukayli 1/197
5 Ed-Duafau’l Metrukin / İbnu’l Cevzi 1/168

7
Ve İbnu’l Cevzi bu hadisi zikrettikten sonra : “Bu Rasulullah (s.a.v)’in üzerine uydurulmuş bir hadistir, Cerir İbn Eyyub itham edilmiştir” demiştir.6
Şevkani hadisi zikrettikten sonra “ Rivayetin illeti (uydurma olma sebebi) Cerir İbn Eyyub’dür” demiştir.7
Tebarani ise Kebir’de el-Heyec İbn Bestam tariki ile tahric etmiş ve el-Heyec , İbn Main’nin dediği gibi “ bir şey değildir”8 ve
Ondan da İmam Ahmed “Hadisleri terk edilir” demiştir.9
Ondan da Ebu Davud : “Hadisi terk edilmiştir” demiştir.10
Binaenaleyh bu hadis sahih değildir. Allah’u A’lem11

Mezkur Rivayetin Sıhhati Hakkında Selim Hilali’nin Hükmü

Şeyh Muhammed Nasıru’d-Din el-Elbani’nin talebelerinden olan Selim Iyd el-Hilali ise “ صفة صوم النبي صلى الله عليه وسلم في رمضان “Nebi (s.a.v)’nin Ramazandaki Orucunun Saıfatı” isimli eserinde “ احاديث ضعيفة تنتشر في
شهر رمضان “Ramazan Ayı Hakkında Yaygın Olan Zayıf Hadisler” ismi ile bir bab açmış ve birinci hadis olarak bu hadisi zikretmiş, yukarıda Şeyh Mukbil (rhm) söylediklerine çok yakın ifadeler kullanarak rivayetin uydurma olduğunu söylemiştir.

Ramazan Ayı Hakkında Sahih Olmadığı Halde Sahih Zannedilen Hadisler 4. Rivayet

Allah’ım Receb Ve Şa’ban Ayını Bize Mübarek Kıl Ve Bizleri Ramazana Ulaştır

كان إذا دخل رجب قال : اللهم بارك لنا في رجب و شعبان و بلغنا رمضان

Receb ayı girdiğinde Rasulullah (sav): “Allah’ım Receb ve Şa’ban ayını bize mübarek kıl ve bizleri Ramazana ulaştır” derdi.

6 Mevduat / İbn Cevzi 2/189
7 El-Fevaidu’l Mecmua fi’l Ahadisil Mevdu’a 2/42
8 Ma’rifetu’r Rical 1/51
9 Mizanu’l İ’tidal 4/318
10 Mizanu’l İ’tidal 4/318 11 Muqbil bin Hadi al-Wadi’i

Rivayeti Tahric Ve Tahkiki

İmam Ahmed Müsned’inde (1/259) Abdullah bize Ubeydullah ibn Umer’den tahdis etti o da Zaide ibn Ebi Rakkad’dan o da Ziyad en-Nemiri’den o da Enes ibn Malik’den dedi ki “…” diyerek rivayet etmiştir.
İbn Sunni /Amelu’l Yevmi ve’l Ley 659 da İbn Mun’i tariki ile bize Ubeydullah ibn Umer el-Kavariri’den “…” diyerek rivayet etmiştir.
Beyhaki Şuabu’l İman 3/375 de Ebu Ubeydullah el-Hafız ondan Ebu Bekr Muhammed ibn Muemmel ondan da Fudayl ibn Muhammed es-Şa’rani ondan da Kavariri “…” diyerek rivayet etmiştir.
Ebu Nuaym / Hilye 6/269 da Habib b. Hasan ve Ali ibn Harun dediler ki bize Yusuf el-Kadı bize Muhammed ibn Ebi Bekr ondan da Zaid ibn Ebi Rakkad “…” diyerek rivayet etmiştir.
Bezzar Müsned (Muhstasar Zevaidi Bezzar 1/285,402)’de, Ahmed ibn Melik el-Kuşeyri o da Zaid’den “…” diyerek rivayet etmiştir.

Bu Rivayette İki Tane İllet Vardır

1- Zaid ibn Ebi Rakkad
Buhari onun hakkında “Munkeru’l Hadis” demiştir.
Ebu Davud “Onun haberini bilmiyorum” demiştir
Nesei “Onun kim olduğunu bilmiyorum” demiştir.
Zehebi / Divanu’d Duafa’da “Kendisiyle ihticac edilmez, hüccet değildir” demiştir.
İbn Hacer : “Munkerul Hadis” demiştir.

2- Ziyad İbn Abdullah en-Numeyri el-Basri
Yahya ibn Ma’in : “Daiful Hadis” demiştir.
Ebu Hatim : “Hadisleri yazılır ama ihticac edilmez” demiştir.
Ebu Ubeyde el-Ecri “Ben onu Ebu Davud’a sordum, Ebu Davud onu zayıfladı” demiştir.
İbn Hibban / Mecruhin’de: “Munkerul Hadis” demiştir.
Dare Kutni :“ Kavi değildir” demiştir.
İbn Hacer : “Zayıf” demiştir.

Ulemanın Rivayet Hakkındaki Kavilleri

Beyhaki: “Ziyad en-Numeyri teferrüd etmiştir ve ondan Zaide ibn Ebi Rakkad rivayet etmiştir. Buhari, Zaide ibn Ebi Rakkad ondan da Ziyad en-Numeyri için Munkerul Hadis demiştir.
Nevevi / Ezkar s.274 de bu rivayet için “Hilye’de bize zayıf isnadla rivayet edildi.” Demiştir.
Zehebi / Mizanu’l İ’tidal 3/96 da Zaid’in terceme-i halini zikrederken bu rivayeti zikredip zayıf olduğunu belirtmiştir.
Heysemi Mucmu’z Zevaid 2/165 de “Bezzar onu rivayet etti. Senedinde Zaid ibn Ebi Rakkad vardır, ‘Buhari onun için munkerul hadis demiş’ diyerek nakletmiştir.
İmam Ahmed’in Müsned’inin muhakkiklerinden olan Ahmed Muhammed Şakir bu rivayetin senedinin zayıf olduğunu söylemiştir.
Müsned’in bir diğer muhakkiki Şuayb el-Arnavud da rivayetin zayıf olduğunu bildirmiştir.
Allame Şeyh Muhammed Nasıru’d Din el-Elbani’de Mişkatu’l Mesabih’e (1369) yaptığı tahric çalışmasında bu hadisin zayıf olduğunu beyan etmiştir.

Ramazan Ayı Hakkında Sahih Olmadığı Halde Sahih Zannedilen Hadisler 5. Rivayet

Ey Allah’ım! Sadece Senin İçin Oruç Tuttum Ve Senin Rızkınla Orucumu Açtım

اللهم لك صمت وعلى رزقك أفطرت

“Ey Allah’ım! Sadece senin için oruç tuttum ve senin rızkınla orucumu açtım”

Rivayetin Tahric Ve Tahkiki

Dare Kutni / Sünen 230, İbn Sunni / Amelu’l Yevmi ve’l Leyl 474, Taberani / Mu’cemu’l Kebir 3/174/2 te tahric etmişlerdir.
Şeyh Elbani bu rivayetin isnadının zayıf olduğunu ve bunun iki illetten dolayı olduğunu söylemiştir.
Birinci İllet: Abdulmelik’tir. Ve o cidden zayıftır. Zehebi bunu Duafa’da zikretmiş ve “Onun hadislerini terk ettik” demiştir. Ve es-Sa’di ise “ O deccaldır” demiştir.
Diğer illet ise: Harun ibn Anterah’dır. Kendisi hakkında ihtilaf edilmiştir. Zehebi / Mizan’da, Dare Kutni’nin Zayıf dediğin nakletmiştir.
Bazıları da onu “bir beis yoktur” diyerek tevsık etmişlerdir.
Bende derim ki (Elbani ) bu isnadın afeti İbn Abdulmelik’tir. Ve bunun için
İbn Kayyım Zadu’l Me’ad’de “Sabit değil” demiştir.
Hafız ise Telhis’de “Senedi zayıftır” demiştir.
Heysemi / Mecmu’da (3/156) “Taberani / Kebir’de rivayet etmiştir ve onun senedinde Abdulmelik ibn Harun vardır ve o zayıftır” demiştir. Ve bunun için onun hakkı cidden zayıf olmasıdır.
Ancak kişinin “zayıf hadisler tariklerinin çokluğu ile kuvvetlenir” kaidesinin zahiriyle aldanmasından korkulur. Zayıflığının şiddeti dışında bu tarikte tek kalmamasıdır.
Enes hadisine gelince; onu İsmail ibn Amr el-Beceli rivayet etmiştir.

Ondan Davud ibn Zeberkan ondan da Şu’be ondan da Sabit el-Beni ondan da merfuan “İftar edeceği zaman ‘Bismillah. Allah’ım senin adınla oruç tuttum ve verdiğin rızıkla iftar ettim” lafzı ile tahdis edilmiştir.
Bu rivayeti Taberani / Sagir s.189 da ayrıca Evsat’da aynı şekilde merfuan ve yine Zevaid de 1/100/2 de işaret etmiştir ve Ebu Nuaym tariki ile Ahbaru Asfahan 2/ 218 de. Ve Taberani dedi ki: “İsmail ibn Amr teferrüd etti.”
Ben de derim ki (Şeyh Elbani), o zayıftır. Zehebi / Duafa’da “Da’afahu gayru vahidin” demiştir.
(Elbani) Bende derim ki: Şeyhi Davud ibn Zeberkan ondan daha şerlidir. Zehebi dedi ki: “Ebu Davud diyor ki : “O Metruktur.”
Buhari ise : “Mekaribul Hadis” demiştir.
Hafız / Takrib’de “Metruk” demiştir.
Heysemi / Mecmu’da “ Taberani Evsatta rivayet etmiştir, ve senedinde Davud el-Zeberkan vardır ve o zayıftır” demiştir.
Bu hadis başka bir tarikten mürsel olarak rivayet edilmiştir. Huseyin ibn Adurrahman o da Muaz ebi Zuhre’den o ulaştırarak dedi ki : “ Nebi, iftar edeceği zaman “Allah’ım Sadece senin için oruç tuttum ve senin rızkınla orucumu açtım” derdi.
Abdullah İbn Mubarek/ Zühd 2/221 – İbn Said onun üzerine yaptığı zevaidde, Ebu Davud 2358, Behyaki 4/239, İbn Ebi Şeybe/ Musannef 2/181/2, İbn Sunni 473 , Huseyin tariki ile ..
Derim ki (Elbani), Bu sened zayıftır. Şüphesiz o irsali ile beraber Muaz’ın kim olduğu bilinmediği içindir. İbn Ebi Hatim onu el-Cerhu ve’t Ta’dil’de zikretmiş ancak cerh veya tadil olarak bir şey dememiştir.
Takrib’de ise “Sika sayılmadan sadece makbul denilmiştir. Yani mutabaat anında. Mukaddimede belirtildiği (yani şahid olacak rivayetlerin şiddetli zayıf olmaması gerektiği daha önce geçmişti) gibi,bu iki tarikde cidden zayıftır ve şahid olamaz. 12

Ramazan Ayı Hakkında Sahih Olmadığı Halde Sahih Zannedilen Hadisler 6. Rivayet

Oruçlunun Uykusu İbadettir

نوم الصائم عبادة ، وصمته تسبيح ، ودعاؤه مستجاب ، وعمله مضاعف

“Oruçlunun uykusu ibadettir, orucu tesbihtir, duası müstecabtır, amellerinin karşılığı iki kattır”

Rivayetin Tahric Ve Tahkiki

Bu hadis sahihi değildir. Nebi (s.a.v)’den sabit olmamıştır. Beyhaki / Şuabul İman 3/1437 de Abdullah ibn Ebi Avf (r.a)’dan Nebi (s.a.v) dedi ki: “Oruçlunun uykusu ibadettir, orucu tesbihtir, duası müstecabtır, amellerinin karşılığı iki kattır” demiştir.

Beyhaki isnadını zayıflamıştır. Ma’ruf ibn Hasan zayıftır. Süleyman ibn Amr en-Nehai ise ondan daha da zayıftır. Hafız İraki İhyau Ulumid’din tahricinde 1/310 “Süleyman en-Nehai yalancılardan bir yalancıdır.” Demiştr. Münavi ise onu Feydu’l Kadir 9293 de zayıf saymıştır. Şeyh Elbani ise Daifa 4696 da zayıf demiştir.

12 Şeyh Elbani / İrvau’l Galil c.4 s.36 n.919

Bu rivayetin teferruatlı tahrici için Şeyh Elbani’nin Daifa 4696 rakamına bakınız.
Ayrıca senedinde Ebu’l Hasan Ali İbn Muhammed ibn Ali ibn Huseyn el-Keşeni, el-Herevi – İdris İbn Musa – Suheyl İbn Hakan vardır ki onlar bilinmemektedir. İbn Yahya el-Abdiy, el-Horasani vardır ki Ebu Hatim onun için “Metruku’l Hadis” demiş ve onun Yalancı olduğunu söylemiştir. Bununla beraber es-Suhemiy Tarihu Curcan’da tahric etmiştir ancak senedi munkatıdır.

Ramazan Ayı Hakkında Sahih Olmadığı Halde Sahih Zannedilen Hadisler 7. Rivayet

Ramazan Demeyin! Ramazan Allah’ın İsimlerinden Bir İsimdir

“Ramazan demeyin! Ramazan Allah’ın isimlerinden bir isimdir. Siz Şehru Ramazan (ramazan ayı) deyin”

Rivayetin Tahric Ve Tahkiki

İbn Adiy / Kamil 7/53 – Beyhaki / Sunenu’l Kubra 4/201 n.7693 – İbnu’l Cevzi / Mevduat 2 /187

İbnu’l Cevzi dedi ki: “Bize Ali ibn Said tahdis etti dedi ki, bize Muhammed ibn Ebi Ma’şer dedi ki bana babam tahdis etti o da Said el-Makberi’den o da Ebu Hureyre’den “…”

İmam Nevevi / Ezkar s.889 da “Bu hadis zayıftır” dedi.

Beyhaki onu zayıf saydı ve hiç kimse “Ramazan isminin Allah’ın isimlerinden bir isim olduğunu zikretmemiştir” dedi.

Kurtubi / Tefsirinde 2/292 bu hadis sahih değildir demiş ve Ebu Ma’şer’in zayıf olduğunu söylemiştir.

İbnu’l Cevzi / Mevduat da “bu hadis mevzudur ve aslı yoktur” demiştir.
Bu hadis mevzu derecesinde değil ama zayıftır. Ebu Ma’şer, Necih ibn Abdurrahman es-Sindi el-Medeni’dir. Megazi ve siyerde imamdır ve o zayıftır. Ölümünden önce halinde şiddetli değişiklik

olmuştur. Bu yüzden hadislerinde ıddırab oluyordu ve bu isnad kaim değildir.
Ayrıca Rasulullah (s.a.v) birçok hadislerinde bu ay için şehru ramazan değil sadece ramazan şeklinde tesmiye ederek kullanmıştır.
Mesela

Rasulullah (s.a.v) dedi ki: “Size mübarek bir ay olan Ramazan geldi”13 buyurmuş şehru ramazan dememiştir.

Bir başka hadisi şerifte

Rasulullah (s.a.v) dedi ki: “Sizden hiç kimse bir veya iki gün öncesinden oruç tutarak Ramazanın önüne geçmesin. Ancak devamlı olarak tuttuğu orucu müstesna, o günde oruç tutsun”14 buyurmuş yine “ramazan” demiş, şehru ramazan dememiştir.

Bir başka hadisi şerifte ise

İbn Ömer (ra) dedi ki: Nebi (s.a.v) şöyle dedi : “İslam beş şey üzerine bina edilmiştir. Allah’ı birlemek, namazı kılmak, zekatı vermek, ramazan orucunu tutmak ve haccetmek”15 olarak ifade edilmiştir.

13 Sahihu Nesei / Sıyam b 5 n. 2106
14 Buhari 1914 – Muslim 1082
15 Buhari 8 – Muslim 16

Yani bu rivayet hem seneden hem de metnen sahih değildir. Bu rivayetin tafsilatlı tahkiki için Şeyh Allame Muhammed Nasırud’din el-Elbani’nin Daifa isimli kitabının 6768. Hadisine bakabilirsiniz.

سبحانك اللهم وبحمدك أشهد أن لا إله إلا أنت أستغفرك وأتوب إليك

CİHAN ELMAS
26.04.2021