بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِِ
Değerli Müslümanlar ! Unutmayalım ki hangi konu veya hangi mevzu olursa olsun, o konu sağlıklı değerler ölçüsünde ele alınıp doğru düzgün anlaşılmadığı sürece,her insanın o mes’elede hataya düşmesi kaçınılmazdır…… Buna,kaleme aldığımız veya dile getirdiğimiz bir çok sohbetlerimizde şahid olmuşunuzdur.
Bu tip mes’elelerden bir tanesi de, kısa bir zaman önce işlediğimiz şefaat konusu idi. O konuda da gördüğünüz gibi,inananlar sağlıklı değerler çerçevesinde meseleyi ele alamadıklarından dolayı çok çirkin sonuçlarla karşılaşmışlardır.Hatta şirk ve küfür diyebileceğimiz tehlikeli noktalara gelmişlerdir……..
Ne yazık ki,bu gün üzerinde durmaya çalışacağımız tevessül ve vesile konusu da aynı şekilde inananların bir çoğunun içerisinde bulunduğu problemli konulardan birisidir. Çünkü bu meselede de sağlıklı ölçüler çerçevesinde hareket edilmemiş ve batıl bir takım kıyaslamalarla yola çıkılmıştır. Neticede,diğer konularda olduğu gibi bu konuda da çok vahim tablolar ortaya çıkmıştır.
İşte bundan dolayıdır ki bu sohbetimizde, din’de önemli bir yeri olan tevessül konusunu ele alıp onun meşru ve gayri meşru kısımlarını izah etmeye çalışacağız.
Her şeyden önce – mevzunun daha güzel anlaşılmasına vesile olacak – tevessül ve vesile kelimelerinin lugavi ve ıstılahi tariflerinin yapılması gerekir.
Bu kelimelerin lugavi manası :
TEVESSÜL:
: İstenene yaklaşmak ve ona bir arzu ile ulaşmak,manasınadır.
VESİLE:
: Vesile sözcüğü,arap dilinde yakınlık,yakınlaşma aracı ve bir şeye ulaşmak ve yakınlaşmak için kendisinden yararlanılan şey demektir.
Bu kelimelerin ıstılahi manaları ise şöyledir :
TEVESSÜL :
Allah’a yaklaşmak için O’na bir vesile ile yönelmek demektir.
VESİLE :
: Kendisi ile Allah’a yaklaşılan şey demektir.
Şimdi, lugavi ve ıstılahi manalarını öğrendiğimiz tevessül ve vesile hususunda İslam’ın inananlardan neler istediğini,onlardan bu konuda nasıl hareket etmeleri gerektiğini anlatan konunun izah bölümüne geçebiliriz ….
ALLAH’A YAKINLAŞMAK İÇİN VESİLE ARAMA
Allah’u Azze ve Celle bu hususta kullarına,kendisine yakınlık kazanabilmeleri için vesileler aramalarını emretmiştir .
Rabbimiz kerim kitabında şöyle buyurmaktadır :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ ………………
“ Ey iman edenler ! Allah’tan sakının ve O’na – yakınlaşmak için – vesile arayın……. “
MAİDE . 35.AY.
Bu Ayet’i kerime Allah’a yaklaşmak,O’nu razı etmek ve O’nun cennetine nail olmak için vesileler aranmasının İslam dininde meşru olduğunu açıkça isbat etmek-tedir.
Ki, zaten konunun bu kısmı ile alakalı inananlar arasında bir ayrılık söz konusu değildir. Yani,istisnasız her inanan,Allah’a yaklaşmak için mutlaka vesileler aranması gerektiğine inanmaktadır.
İşin problemli kısmı ise ; nelerin Allah’a yaklaşmak için vesile kılınacağı kısmıdır. İşte bunun sağlıklı bir şekilde bilinmemesinden dolayıdır ki, bugün Müslümanlar bu konuda İslam’ın ruhuna ve Resulullah s.a.v in yoluna ters düşen bir takım gayrı islami itikat ve ameller içerisine girmişlerdir.
Bu insanlardan – bu konuda – o kadar haddi aşanlar olmuşturki, bunlar,haklarında hiçbir delilin bulunmadığı, adına veli veya evliya dedikleri bir takım insanları….. onların kabir ve türbelerini …… o kimselere ait olan giyecekleri ….. veya …. Onlara ait olan kab ve kacakları Allah’a yakınlaşmak için vesile edinmişlerdir.
Bununla beraber, yine bu batıl inançları yüzündendir ki,bir çok inananın ağız-larında bu konuda garip garip ifadeler dolaşmaktadır.
Bu gün,güya Allah’a meşru bir şekilde dua ettiğini zanneden binlerce inananın ağzında;
Allah’ım ! Peygamberinin yüzü suyu hurmetine senden şunu istiyorum …… Allah’ım ! Meleklerinin hatırı için senden şunu bekliyorum ……
Allah’ım ! Abdul kadir geylaninin hatırı için sana yalvarıyorum ….. veya …..
Allah’ım ! Falan kabirde filan türbede yatan zatın hakkı için senden şunu,şunu istiyorum ….. şeklindeki şirk ve küfür ifadeler dolaşmaktadır.
Bu cahiller, Allah’a yaklaşmak için veya O’ndan bir şeyler istemek için bu kim-selerin vesile edinilmesinin meşru olduğunu zannetmektedirler.
Halbu ki, Kur’an’ın ve Sünnet’in mesajlarına az da olsa vukufiyeti olanlar şunu çok iyi bilirlerki,İslam, bu türden batıl inançların yok edilmesi için indirilmiştir. Ve yine Resulullah s.a.v’in senelerce mücadelesi de aynı şekilde bunların ortadan kalkması için olmuştur.
Öyleyse,Allah’ı razı etmek isteyen veya O’na yakınlaşmayı arzu eden herkes,O’nun meşru kıldığı vesileleri arama mecburiyetindedir.
Yani, Allah Allah’u Azze ve Celle nelerden hoşlanıyor, nelerin yapılmasını istiyor veya nelerle kendisine yakınlaşılacağını zikrertmiştir,bir Müslümanın bunları mutlaka arayıp bulması ve bunlara uygun hareket etmesi gerekir.
Unutmayalım ki,Allah’a yakınlaşma ve O’nu razı etme yolunda atılması gereken ilk adım,şüphesiz ki peygamber yoluyla olmalıdır.
PEYGAMBER YOLUYLA TEVESSÜL
Bu konuda Allah’a yönelme ( yani tevessül ) Resulullah s.a.v’e iman etmekle,onu sevmekle,ona itaat etmekle ve ona salat ve selam getirmekle mümkündür.
Çünkü bunlar,Allah’u Taala’nın bizzat emrettiği ve Müslümanlarında bu vesileleri kullanarak cenneti kazandığı şeylerdir.
Rabbimiz kerim kitabında,kendisini sevmenin ve O’na yakın olmanın isbatını, Resulüne itaat etme vesilesiyle ortaya koymalarını kullarından istemektedir.
قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
{ De ki : eğer Allah’ı seviyorsanız,bana tabi olunuz.Ki,Allah’ta sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın.Allah,Gafur’dur Rahim’dir. }
ALİ İMRAN . 31.AY.
وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللّهِ ……………………
{ Biz hiçbir resulü,Allah’ın izniyle itaat edilmekten başka bir amaçla gönder-medik ……………… }
NİSA . 64.AY.
مَّنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللّهَ ……………………..
{ Kim resule itaat ederse,muhakkak ki o Allah’a itaat etmiştir ……… }
NİSA.80.AY.
لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً
{ Andolsun ki Allah’ın resulünde sizin için,Allah’ı ve ahiret gününü umar olanlar ve Allah’ı çok zikredenler için pek güzel bir örnek vardır. }
AHZAB . 21.AY.
{ ……… Allah’ın davetçisine icabet edin ve ona iman edin ki Allah,sizin için günahlarınızdan bir kısmını bağışlasın ve sizi o acı azabtan korusun. }
AHKAF . 31.AY.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَيَجْعَل لَّكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
{ Ey iman edenler ! Allah’tan korkun ve peygamberine iman edin ki,size rahme-tinden iki kat versin ; sizin için ışığında yürüyeceğiniz bir nur yaratsın ve günahlarınızı bağışlasın.Allah çok bağışlayıcıdır,çok merhametlidir. }
HADİD . 28.AY.
Bu Ayet’i kerimelerde de anlatıldığı gibi,kim Allah’ı razı etmeği ve O’na yakın-laşmayı arzu ediyor ise,Resulullah s.a.v e itaat etmesi gerekir.
Diğer bir ifadeyle ;kulun Allah’a yakınlaşmak için kullanacağı en güzel vesilesi, Resulullah s.a.v e itaat etmesidir.
Allah’u Azze ve Celle yine kerim kitabında şöyle buyurmaktadır :
إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيماً
{ Muhakkak ki Allah ve Melekleri Peygambere salat ederler.Ey iman edenler ! siz de ona salat edin. }
AHZAB . 56.AY.
{ …………….. Resulullah s.a.v de bir hadisi şeriflerinde şöyle buyurmaktadırlar : “ Müezzinin ezan okuduğunu işittiğiniz vakit onun söylediklerini tekrar edin,sonra da bana salavat getirin. Muhakkakki bana bir kez salavat getirene Cenabu Hak on kez salavat getirir …….. }
MÜSLİM : 2.C.384.N
İZAH :
Allah’ın salatı,meleklerinin yanında onu medhu sena etmesidir.Meleklerin ve insanların salatı ise,ona dua etmesidir.
BUHARİ : 10.C.4681.S
Bu deliller de gösteriyor ki,bir müslümanın Resulullah s.a.v’e salavat getirmesi, Allah’a yakınlaşması için bir vesiledir.
PEYGAMBER S.A.V’İN DUASI İLE TEVESSÜL
Allah’a yakınlaşma veya O’ndan bir şeyler isteme konusunda peygamber yolu ile tevessül çeşitlerinden birisi de, onun duasıdır.
Allah’u Taala kitabında buyuruyor ki :
{ …….. Onlar kendi nefislerine zulmettiklerinde şayet sana gelip Allah’tan bağışlanma dileseler ve elçi de onlar için bağışlanma dileseydi,elbetteki Allah’ı tevbeleri kabul eden ve esirgeyen olarak bulurlardı. }
NİSA . 64.AY.
İşte bundan dolayıdır ki Sahabe, Resulullah s.a.v den ihtiyaçlarının giderilmesi için Allah’a yalvarmasını istemişler ve Resulullah s.a.v de onlar için dua etmiştir. Allah’u Azze ve Celle’de nebisinin bir çok duasını kabul ederek kullarına merhamet etmiştir.
{ ….. Osman bin Huneyf r.a dan. O şöyle dedi : Gözü görmeyen bir adam Peygamber s.a.v’e geldi ve :
– Beni iyileştirmesi için Allah’a dua et,dedi. Resulullah s.a.v de :
– İstersen sana dua edeyim,istersen sen buna sabret çünkü bu senin için daha hayırlı olur,buyurdu. Adam :
– Allah’a dua et, dedi. Bunun üzerine resulullah s.a.v o kimseye güzelce abdest almasını ve şu şekilde dua etmesini emretti :
– Allah’ım ! rahmet peygamberin Muhammed ile sana yöneliyor ve şu ihtiya-cımın görülmesi için onunla beraber senden istiyorum. Allah’ım ! onu bana şefaatçi kıl. }
TİRMİZİ : 6.C.3811.N
Ahmed İbn Hanbel’in Müsned’inde rivayet edilen hadisin ziyadeli şeklinde ise şöyle buyrulmaktadır :
{ …….. Osman bin Huneyf dedi ki : A’ma bir adam Peygamber s.a.v’in yanına gelerek şöyle dedi :
– Ey Allah’ın peygamberi ! bana şifa vermesi için Allah’a dua et. Resulullah s.a.v ise şöyle buyurdular :
– İstiyorsan bunu tehir edeyim,çünkü bu ahiret için daha hayırlıdır. Ama illa da istiyorsan sana dua edeyim. Adam :
– Sen bana dua et ey Allah’ın resulü,deyince,Peygamber s.a.v ona, Abdest alıp iki rekat namaz kılmasını ve şöyle dua etmesini emretti :
“ Allah’ım ! senden istiyor ve rahmet peygamberi olan Muhammed’le sana yöneliyorum. – yani tevessül ediyorum – Allah’ım ! beni onun hakkında,onu da benim hakkımda şefaatçi kıl “
Adam böyle yaptı ve şifa buldu. }
AHMED : 4.138.16790.N
{ ….. Enes İbni Malik r.a dan. Bir Cuma günü resulullah s.a.v ayakta hutbe irad ederken Daru’l Kaza tarafında vaktiyle mevcut olan kapıdan bir kimse mescide girdi ve Resulullah’ın karşısına dikildi. Sonra :
– Ya Rasulallah ! Mallar helak oldu,yollar kapandı.Allah’u Taala’ya dua et de imda-dımıza yetişsin,dedi. Resulullah s.a.v hemen ellerini kaldırdı,sonra şöyle dua etti :
– Ya Allah bize yağmur ver,ya Allah bize yağmur ver,ya Allah bize yağmur ver.
Enes der ki : Vallahi o sırada biz gökyüzünde ne kalın ne de ince hiçbir bulut görmü-yorduk.Bizim ile Seli dağı arasında o zaman ev,bina hiçbir şey yoktu.Derken Resulul-lah’ın ardından kalkan şeklinde bir bulut parçası çıkageldi.Semanın ortasına varınca yayıldı,sonra yağmur yağmaya başladı.Güneşin yüzünü vallahi bir hafta göremedik.
Sonra yine bir Cuma günü Resulullah s.a.v ayakta hutbe verirken aynı kapıdan birisi girip Peygamberin karşısında dikildi ve :
– Ya Rasulallah ! mallar helak oldu,yollar kesildi.Allah’a dua et de artık bu yağmurları bizden dindirsin,dedi.
Enes der ki : Bunun üzerine Resulullah s.a.v ellerini kaldırdı ve :
– Ya Allah ! etrafımıza,üzerimize değil.Ya Allah ! tepelere,bayırlara,dere içlerine ve otlaklara yağdır , diye dua etti. Bunun üzerine hemen yağmur kesildi. Biz namaz-dan çıktığımızda güneşte yürüdük. }
MÜSLİM : 3.C.897.N
Müslümanlar,Resulullah s.a.v’in vefatından sonra da, onun şefaatına mahzar ola-cak amellerde bulunarak bunu, Allah’a yakınlaşmak için vesile kılmışlardır.
{ …. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Kim ezanı işittiği zaman şöyle dua ederse kıyamet günü şefaatim ona vacip olur : Ey şu mükemmel nidanın ve kaim nama-zın sahibi Allah’ım ! Muhammed’e vesileyi,fazileti ve üstün dereceyi ver. Ve onu va’d ettiğin – Makam’ı Mahmud’a – kavuştur. }
BUHARİ : 2.C.665.S.
ً
عَن عَبْد الرَّحْمَن بْن عَبْد اللّه، عَن أبِيه أَن الْنَّبِيّ صَلى اللّه عَلَيْهِ وَسَلَّمْ قَالَ: نضر اللّه امرأ سمع منا حديثا فبلغه……….
{ ….. Abdullah İbn Mes’ud r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdularki :Bizden bir hadis işitipte onu başkalarına aktaranın Allah yüzünü ak etsin ………….. }
İBNİ MACE : 1.C. 232.N
EBU DAVUD : 4.C.3660.N
İşte bu ve benzeri deliller, Resulullah s.a.v’in vefatından sonra dahi kendisinin dua-sına mahzar olunacağının bir isbatıdır…..
Yani,kim Allah Resulü s.a.v’in tarif ettiği bu şeylerle meşkul olursa,onun duasını almaya ve dolayısiyle de Allah’ın rızasına ve yakınlığına mahzar olmuş olur.
SALİH KİMSELERİN DUASIYLA TEVESSÜL
Meşru tevessül çeşitlerinden birisi de,İslam’ını güzel yaşadığına inandığımız Salih kimselere başvurarak, onların bizim için dua etmelerini istememizdir. Çünkü Salih-lerin duası,hacetimizin yerine gelmesi için meşru bir vesiledir….
Yalnız burada dikkat edilmesi gereken husus,onların zatları ile değilde,duaları ile tevessül edilmelidir. Çünkü bu konuda bir çok insan meseleyi karıştırmakta ve onların makam ve mevkileri ile Allah’tan istemektedirler.
Halbuki onların makam ve mevkileri – Bu Allah’ın resulü dahi olsa – dualarımızın kabul edilmesini gerektiren bir sebeb değildir.
Bundan dolayıdır ki böyle bir uygulama,ne peygamber s.a.v’in sağlığında yapıl-mıştır ve ne de selefi salihinden bu şekilde bir uygulama sahih olarak nakledilmiştir.
Bunun meşru uygulama şeklini biraz önceki delillerde açıkça gördük. Yani, Müs-lümanlar Allah resulü s.a.v’in zatıyla değilde, onun dualarına başvurarak onunla tevessülde bulunmuşlardır.
İbni Teymiye r.h’ın da ifade ettiği gibi ; Eğer Salih insanların makam ve mevkileri ile tevessül caiz olmuş olsaydı,Sahabeler Resulullah s.a.v’in yanına gelerek kendileri için dua etmesini istemezler,bulundukları yer de onun zatıyla tevessül ederek ;
Ey Allah’ım ! Peygamberinin hatırı için bize şunu ver, veya ;
Ey Allah’ım ! peygamberinin hürmeti için bizden şunu kaldır, derlerdi.
Ama böyle yapmamışlardır.
Salih kimselerin makam ve mevkileri ile tevessülde bulunulması gerektiğini iddia edenlerin yanlış anladıkları delillerden bir tanesi de şu rivayettir :
{ ….. Enes İbni Malik r.a dan.Dedi ki : Halk yağmursuz kalıp kıtlığa uğradığı zaman, Ömer İbnu’l Hattab –peygamberin amucası- Abbas İbnu Abdulmuttalib’i vesile edinerek yağmur duası yapar ve duasında şöyle derdi : Ey Allah’ım ! biz peygam-berimizle tevessülde bulunurduk da sen bize yağmur ihsan ederdin.Şimdi ise Peygamberimizin amucası ile tevessülde bulunuyoruz,bize yağmur ihsan eyle.
Enes der ki : Bu duanın ardından kendilerine yağmur ihsan olunurdu. }
BUHARİ : 2.C.964.S
Bu rivayetten, – biraz önce de ifade ettiğimiz gibi – Salih kimselerin makam ve mev-kileri ile tevessülde bulunulacağını iddia etmişlerdir….
Halbu ki bu,bir çok yönden yanlış ve batıl bir istidlaldir. Çünkü mesele ile alakalı sair deliller, bunun böyle olmadığını ve Ömer r.a nun bu duasının mahiyetinin şöyle olduğunu bize anlatmaktadır :
“ Ey Allah’ım ! bir zamanlar peygamberimizle beraber dua ederek senden yağmur isterdik de sen bize yağmur ihsan ederdin.Şimdi ise o aramızda yok, onun amucası Abbas’la sana dua ediyoruz,bize yağmur ihsan eyle “
Zikredilen rivayetin bu manada anlaşılmasının birinci sebebi,Resulullah s.a.v’in sağlığında yapılan yağmur isteme şeklidir.
Hatta biraz önceki zikretmiş olduğumuz Arabi’ hadisi, Peygamber yolu ile Allah’tan nasıl yağmur istendiğini isbat etmektedir…. O hadis de anlatıldığı gibi :
{ ….. Bir Cuma günü resulullah s.a.v ayakta hutbe irad ederken Daru’l Kaza tarafında vaktiyle mevcut olan kapıdan bir kimse mescide girdi ve Resulullah’ın karşısına dikilerek :
– Ya Rasulallah ! Mallar helak oldu,yollar kapandı.Allah’u Taala’ya dua et de imda-dımıza yetişsin,dedi.
Resulullah s.a.v hemen ellerini kaldırdı,sonra şöyle dua etti : “ Ya Allah bize yağmur ver, ya Allah bize yağmur ver, ya Allah bize yağmur ver…………….. }
Şeklindedir. Ve yine başka bir hadisi şerif de :
{ …. Aişe r.a’dan.O şöyle dedi : Halk Allah resulü s.a.v’e yağmurun yağmayışından şikayette bulundular.Resulullah s.a.v bir minber hazırlanmasını emretti. Onun için musallaya minber kondu. İnsanlara çıkacakları günü de tayin etti.
Aişe r.a devamla şöyle dedi : Resulullah s.a.v tayin ettiği gün sabah güneşinin ucu göründüğü anda musallaya çıktı ve minber üzerine oturarak Aziz ve Celil olan Allah’a hamd edip tekbir getirdi.Sonra şöyle buyurdu :
Siz beldenizin kuraklığından ve yağmurun yağma vaktinin gecikmesinden şikayet ettiniz. Halbuki Aziz ve Celil olan Allah, size kendisinden istemenizi emretti. Bunu yaptığınızda da isteklerinizi kabul edeceğine söz verdi. Sonra da :
Alemlerin rabbi olan Allah’a hamdolsun,O Rahman’dır,Rahim’dir.Din gününün sahibidir.Ey Allah’ım ! sen Allah’sın,senden başka ilah yoktur.Sen zenginsin biz muhtacız,üzerimize rahmetini saç.İndireceyin rahmetini bize kuvvet,bir zamana kadar da yetişir kıl, dedi.
Sonra ellerini kaldırdı.O kadar kaldırdı ki koltuklarının beyazı bile görünür oldu. Sonra sırtını halka çevirip,elleri kalkık olarak cübbesini ters çevirdi.Daha sonra da yüzünü cemaate çevirip minberden inerek iki rekat namaz kıldı.Allah bir bulut meydana getirdi ve gök gürleyip şimşek çaktı.Arkasından Allah’ın izni ile yağmur yağdı.Resulullah s.a.v daha mescidine gelmeden seller aktı.Bu arada halkın yağmurdan saklanmak için koşuştuklarını gören Resulullah,azı dişleri görününceye kadar gülmeye başladı ve : Allah’ın her şeye muktedir olduğuna ve benim de Allah’ın kulu ve resulü olduğuma şahitlik ederim, dedi. }
EBU DAVUD : 2.C.1173.N
Konunun daha güzel netleşmesi hususunda ikinci dikkat edilmesi gereken nokta ise,Ömer r.a nun Peygamberimizin amucası ile olan tevessülünde, Abbas r.a’nun duasıdır….Çünkü burada, onun makam ve mevkisiyle değil de,duasıyla tevessülde bulundukları anlaşılmaktadır. Bunu,onun yapmış olduğu şu duasından açıkça anla-maktayız.
Haceru’l Askalani Fethu’l Bari de şunu zikreder : “ Ez-Zübeyr b.Bekkar, “el-Ensab “ adlı eserinde şöyle der : Ömer r.a Abbas’a tevessül edince, Abbas r.a şöyle dua etti :
“ Allah’ım hiçbir bela olmasın ki,günahtan dolayı gelmesin.Bu belalar da ancak tevbeyle kaldırılır.Bu insanlar,senin Peygamberine yakınlığımdan dolayı bana tevessülde bulunup sana yöneldiler.Günahkar ellerimizi sana uzatıyor ve alınlarımızı senin için secdeye koyuyoruz.Bize yağmur gönder ! ……… “
FETHU’L BARİ : 3.150
Bu delillerde de açıkça görüldüğü gibi, – bir takım cahil kimselerin zannettikleri şekilde – Sahabe,Resulullah’ın olmadığı bir yerde tek başlarına veye toplu olarak yan yana gelip ;
“ Allah’ım ! Peygamberin Muhammed hakkı için bize yağmur ver.Veya,onun amucasının senin katındaki makamı hurmetine bizi bağışla,bize şunu ver “ demiyorlardı……… Aksine onlar,tevessülde bulunacağı kimseye veya Salih insana gelerek,ona durumlarını arzeder ve ihtiyaçları için kendilerine dua etmesini ister-lerdi…………O kimselerde onlara dua ederdi.
İşte bu konudaki kural budur. “ Kişi,tevessülde bulunacağı kimseye veya Salih bir insana gelir,ona durumunu arzeder ve kendisine dua etmesini ister.O kimse de,dua isteyen kişi için dua eder “ Çünkü bundan başka hiçbir şeye gücü yetmez o kimsenin. Onun yapacağı tek şey dua etmektir.Sonra da Allah’u Azze ve Celle isterse o kulunun duasını kabul eder,isterse etmez.
Hulasa,konunun bu yönü tartışma kabul etmeyecek derecede açık ve nettir. Öyleyse sözü daha fazla uzatmadan şunu açıkça ifade edebiliriz ki ; makamı ve mevkisi ne olursa olsun,hiç kimsenin şahsı ile tevessülde bulunulmaz.
SALİH AMELLE TEVESSÜL
Gerek Allah’u Azze ve Celle’ye yakınlaşma hususunda olsun ve gerekse günah-ların bağışlanması konusunda olsun,meşru vesilelerden birisi de, Salih ameldir.
Dolayısiyle,bir kimsenin Salih amellerini vesile edinerek,Allah’tan bağışlanma dilemesi, ihtiyacının giderilmesi için O’ndan istekte bulunması, meşru olan tevessül çeşididir…..
Bunun,Kur’an ve Sünnet’te bir çok delilini bulabilirsiniz. Allah’u Azze ve Celle kerim kitabında şöyle buyurmaktadır :
فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَداً
“ …Kim Rabb’iyle – O’nun razı olacağı şekilde – karşılaşmayı arzu ediyor ise, Salih amel işlesin. Ve ibadetlerinde de Rabb’ine hiçbir şeyi ortak koşmasın.”
KEHF.110.AY.
İşte bu Ayet’i kerimede, Allah’a yakınlaşma vesilesi olarak Salih amelden bahse-dilmektedir.
Ayet’i celileye eğer dikkat ettiyseniz, Allah’u Azze ve Celle burada amel işlemekten değil,Salih amel işlemekten bahsetmektedir….. Çünkü insanı Allah’a yakınlaştıracak olan sadece salih ameldir….. Salih amel ise ; kendisiyle sadece ve sadece Allah’ın rızası düşünülen ve sünnete uygun olarak yapılan ameldir.
Dolayısiyle, insanın bu kıvamdaki amelleri, kendisini Allah’a yakınlaştıran ameller olduğu gibi, ihtiyaçlarının karşılanması için de kendisiyle tevessülde bulunulacak amellerdir.
Rabbimiz yine kerim kitabında şöyle buyurmaktadır :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُواْ فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
{ Ey iman edenler ! Allah’tan korkun,O’na – yakınlaşmaya – vesile arayın ve O’nun yolunda cihad edin ki,kurtuluşa eresiniz }
MAİDE : 35.AY.
Bu Ayet’i kerimede Allah’a yakınlaşma vesilesi olarak, O’nun yolunda cihad edil-mesinden bahsedilmektedir…
وَمَا أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُم بِالَّتِي تُقَرِّبُكُمْ عِندَنَا زُلْفَى إِلَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحاً فَأُوْلَئِكَ لَهُمْ جَزَاء الضِّعْفِ بِمَا عَمِلُوا وَهُمْ فِي الْغُرُفَاتِ آمِنُونَ
{ – Ey insanlar ! – Sizi bize yaklaştıracak olan ne mallarınız ve ne de evlat-larınızdır. Ancak iman eden ve Salih amel işleyen kimseler için durum böyle değildir.Onlar için,yaptıklarına karşılık kat kat mukafat vardır.Onlar cennet odalarında güven içindedirler. }
SEBE . 37.AY.
Burada da görüldüğü gibi, Allah’a yakınlaşma vesilesi olarak iman’dan ve Salih amellerden bahsedilmektedir.
وَمِنَ الأَعْرَابِ مَن يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ قُرُبَاتٍ عِندَ اللّهِ وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَّهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
{ Bedevilerden öyleleri de vardır ki,Allah’a ve Ahiret gününe inanır, harcaya-cağını Allah katında yakınlığa ve peygamberin duasını almaya vesile edinir.Bile-siniz ki o – harcadıkları mallar,Allah katında – onlar için bir vesiledir. Allah onları rahmetine sokacaktır.Çünkü Allah çok bağışlayan,çok esirgeyendir. }
TEVBE . 99.AY.
Bu Ayet’i kerimede de anlatıldığı gibi,Allah’a yakınlaşma vesilelerinden birisi de O’nun yolunda yapılan harcamalardır. Yani Allah yolunda infaktır.
Kulun Salih amellerini vesile edinerek Allah’tan istekte bulunmasına gelince, buda Kur’an’ın ve Sünnet’in ortaya koyduğu meşru bir tevessül çeşididir…… Bu konudaki delillerden bazıları Kur’an’ı kerimin şu Ayet’i kerimeleridir :
الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
{ Onlar ; “ Rabbimiz ! şüphesiz biz iman ettik.Artık günahlarımızı bağışla ve bizi cehennem azabından koru “ diyenlerdir. }
ALİ İMRAN . 16.AY.
إِنَّهُ كَانَ فَرِيقٌ مِّنْ عِبَادِي يَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ
{ Kullarımdan bazıları diyorlardı ki : Rabbimiz biz iman ettik,onun için bizi bağışla,bize acı.Şüphesiz ki sen acıyanların en hayırlısısın. }
MU’MİNUN . 109.AY.
Konuyla ilgili sünnet’i seniyede zikredilen delillere gelince,onlardan birisi ve en meş-hur olanı şudur.
{ …… İbni Ömer r.a’dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Üç kişi yürüyüp gider-lerken kendilerini yağmur yakaladı.Bunlar hemen dağdaki bir mağaraya sığındı-lar.Bunlar mağaraya girince mağaranın ağzı üzerine dağdan büyük bir taş düşüp kendileri içeride iken mağaranın kapısını kapattı.
Bunun üzerine birbirlerine : Hayatınızda sadece Allah rızası için işlediğiniz bir takım Salih amelleri düşünüp bakınızda onları zikrederek Allah’a dua edelim. Umulur ki Allah’u Azze ve Celle – bu Salih amellerimiz vesilesi ile – üzerimizdeki o kayayı kaldırır,dediler. Bunlardan birisi :
– Ey Allah’ım ! bilirsin ki benim yaşlı ihtiyar annemle babam,bir karım ve birkaç küçük çocuğum vardı.Ben her gün onlar için koyunları otlatırdım.Koyunları onların yanına sürüp getirdiğim zaman da sütlerini sağar,evvela annem ve babamdan başlayarak çoluk çocuğumdan önce onlara süt içirirdim. Şu da muhakkak ki,günlerden bir gün ağaçlar beni uzağa götürmüştü de akşama kadar gelememiştim. Geldiğimde de annem ile babamı uyumuş halde bulmuş-tum. Her gün sağmakta olduğum gibi sütleri sağdım ve süt bakracını getirdim. Onları uykularından uyandırmayı istemiyerek baş uclarında durdum.Annem ve babamdan önce çoluk çocuğuma içirmeği de istemiyordum.Halbuki çocuklarım ayağımın dibinde açlıktan ağlaşıyorlardı.Taa fecir doğuncaya kadar benim halim böyle süt bakracı ile dikilmek,çocukların hali de ağlamak olmuştu.
Ey Allah’ım ! Hiç şüphesiz sen bilmektesin ki benim anneme ve babama yaptığım bu derin hizmet, yalnız senin rızan içindi.Eğer bu böyle ise lütfen şu kayayı birazcık arala da oradan gökyüzünü görelim, diye dua etti.
Bunun üzerine Allah c.c taştan bir delik açtı ve kendileri o delikten gökyüzünü gördüler. Onlardan bir diğeri ise :
– Ey Allah’ım ! Şu muhakkak ki benim bir amucamın kızı vardı.Ben onu, erkek-lerin kadınları sevmekte oldukları sevginin en şiddetlisi ile sevmiştim.Bir gün ondan nefsini taleb ettim. O,ben kendisine yüz dinar getirinceye kadar benim bu muhabbetimi kabul etmedi.Ben bu parayı kazanmak için yoruldum.Nihayet yüz dinarı toplayıp amucamın kızına getirdim. İki bacağının arasına oturduğum zaman kız bana : “ Ey Allah’ın kulu ! Allah’tan kork. Allah’ın koyduğu bekaret mührünü yalnız haklı yol olan nikah yolu ile olmadan sakın açma ! “ dedi. Bunun üzerine ben kızın üstünden kalkıp geriye çekildim.
Ey Allah’ım ! sen çok iyi bilmektesin ki,benim o haram işi terk edip yapma-yışım sadece ve sadece senin rızanı ve muhabbetini kazanmak içindi. Eğer benim bu amelim senin katında geçerli ise, lutfet de bizim için kayayı üzerimiz-den aç, dedi. Bunun üzerine Allah,onlar için kayayı biraz daha açtı.
Bunlardan üçüncüsü de :
– Ey Allah’ım ! ben bir ölçek pirinç mukabilinde bir işçi tutmuştum. İşçi işini bitirdi ve : “ bana hakkımı ver dedi “ Ben de ona üç sa’ olan ölçeğini takdim ettim.Fakat o adam bunu istemeyip bırakıp gitti. Ben o ücretpirincini ekip ziraat etmekte devam ettim.Nihayet ondan bir çok sığırlar ve çobanını satın alıp topladım. Bir müddet sonra o işçi çıka geldi ve : “ Allah’tan kork,benim hakkım hususunda bana zulmetme “ dedi. Ben : “ şu sığırların ve çobanların yanına git ve onları al “ dedim.Bunun üzerine işçi : “ Allah’tan kork,benimle alay etme “ dedi. Ben : “ Hayır ! seninle alay etmiyorum,şu sığırlarını ve çobanlarını al, çünkü bunlar senindir “ dedim.Bunun üzerine onları alıp götürdü.
Ey Allah’ım ! Şüphesiz sen biliyorsun ki ben bu malı işçiye ancak senin rızan için verdim.Eğer benim bu amelim senin rızana muvafık ise,lutfet de kayanın tamamını üzerimizden aç, diye dua etti. Allah c.c onların üzerinden kayanın tamamını açtı. }
BUHARİ : 13.C.5977.S
MÜSLİM : 8.C.2743.N
İşte Kur’an’ın ve Sünnet’in bu açık delilleri gösteriyor ki,kul salih amellerini vesile edinerek Rabbisine yönelip,O’ndan bir şeyler taleb edebilir.
ALLAH’IN İSİM VE SIFATLARI İLE TEVESSÜL
Değerli kardeşlerim ! şüphesiz ki en güzel tevessül çeşitlerinden birisi de,Allah’u Azze ve Celle’nin isim ve sıfatları ile tevessüldür.
Rabbimiz bu konuda kerim kitabında şöyle buyurmaktadır :
وَلِلّهِ الأَسْمَاء الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا
{ Allah’ın güzel isimleri vardır ; O’na bu isimlerle dua edin ………… }
A’RAF . 180.AY
Bundan dolayıdır ki, gerek Allah Resulü s.a.v ve gerekse onun sahabesi, Allah’ın isim ve sıfatları ile bol bol tevessülde bulunmuşlardır…… İşte bu delillerden bazıları :
{ ….. Allah Resulü s.a.v bir duasında şöyle buyurmaktadır : “ Allah’ım ! senden başka ilah yoktur.Senin izzetinle, sana sığınarak, beni şaşırtmamanı senden istiyorum “ }
MÜSLİM : 8.C.2717.N
{ …. Enes İbni Malik r.a’dan.O şöyle dedi :Her hangi bir iş Resulullah s.a.v’e sıkıntı verdi mi,şöyle dua ederdi : Ey Hayy,ey Kayyum ! senin rahmetinle senden yardım diliyorum. }
TİRMİZİ : 6.C.3755.N
{ …. Abdullah İbni Mes’ud r.a’dan gelen bir başka hadislerinde ise Allah Resulü s.a.v şöyle buyurmaktadır : Kimin sıkıntısı artarda ;
”اَللَّهُمَّ إِنِّي عَبْدُكَ، ابْنُ عَبْدِكَ، ابْنُ أَمَتِكَ، نَاصِيَتيِ بِيَدِكَ، مَاض فيَّ حُكْمُكَ، عَدْلٌ فِيَّ قَضَاؤُكَ، أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ لَكَ، سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ، أَوْ أَنْزَلْتَهُ فيِ كِتَابِكَ، أَوْ عَلَّمْتَهُ أَحَداً مِنْ خَلْقِكَ، أَوْ إِسْتَأْثَرْتَ بِهِ فيِ عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ، أَنْ تَجْعَلَ الْقُرْآنَ رَبِيعَ قَلْبيِ، وَنُورَصَدْرِي، وَجَلاَءَ حُزْنيِ، وَذَهَابَ هَمِّي
“ Ey Allah’ım! Ben ancak senin kulun ve kulların olan ana ve babanın evladı-yım. Her şeyim senin elindedir. Benim için geçerli olan ancak senin hükmün-dür. Şüphesiz hükmün de adalettir. Bütün isimlerini vesile kılarak senden isterim. Talebimi sana arz ederim. Evet kendini isimlendirdiğin, Kitabında bildirdiğin, yaratıklarından herhangi bir kimseye öğrettiğin veya gayb aleminde kalmasını tercih ettiğin isimlerinle Kur’an’ı gönlümün baharı, göğsümün nuru, hüzün ve kederimin kalkmasına vesile kılmanı dilerim ” derse, Allah onun kederini ve hüzününü giderir. }
AHMED : 1.391.3704.N
HAKİM : 1. 509.S
S.SAHİHA : 119.
{ …… Bureyde r.a dan.Resulullah s.a.v bir adamın:“ Allah’ım ! ben senin zatında, sıfatlarında ve fiillerinde tek olup benzeri ve ortağı olmayan,her şeyden müs-tağni olup tüm varlıkların kendisine muhtaç olduğu,doğurmayan, doğurumla-yan ve hiçbir şey kendisine denk olmayan Allah olduğunu itiraf ederek senden istiyorum “ diye, dua ettiğini işitti.
Bunun üzerine Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : “ Nefsim elinde olan Allah’a yemin ederim ki,bu adam Allah’tan İsmi Azam’ı ile istedi. O ismi Azam ki,onunla Allah’tan istenince verir ve onunla dua edildiği zaman duaya icabet eder. }
İBNİ MACE : 10.C.3857.N
TİRMİZİ : 6.C.3704.N
İşte bu ve emsali deliller,kulun ihtiyaç anında Allah’ın isim ve sıfatlarını vesile edinerek kendisinden bir şeyler isteyeceğinin açık kanıtlarıdır.
Hulasa ……. Kitap’tan ve Sünnet’ten derleyerek sunduğumuz bu kadar açık ve net deliller, gerek Allah’a yakınlaşma hususunda ve gerekse O’ndan ihtiyaçların taleb edilmesi hususunda nelerin vesile kılınacağını açıkça anlatmıştır.
Öyleyse bu konuda basiretli bir Müslümana düşen şey, bu meşru tevessül çeşitleriyle Allah’a yönelmesi ve diğer batıl tevessül çeşitlerinden de uzak durma-sıdır.
Ey Müslüman ! sana son nasihatim Rabbimin şu sözleri olsun :
أُولَـئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَى رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُوراً
“ Onların yalvardıkları varya,Rablerine – hangisi daha yakın olacak diye – vesile ararlar; O’nun rahmetini umarlar ve azabından korkarlar.Çünkü rabbinin azabı,sakınılacak bir azabtır. “
İSRA .57.AY.
İşte bu hak sözler bize şunu anlatmaktadır : Allah’a yaklaşmak için vesile arayan bir kimse, diğer biri için nasıl vesile olabilir ki ?
İLAHİ YARDIMA MAZHAR OLANA, AZIN FAYDASI ÇOKTUR.
ONDAN MAHRUM KALANA DA, ÇOKUN FAYDASI YOKTUR …….
TACUDDİN EL- BAYBURDİ